ZÜLKARNEYN KISSASININ İŞÂRÎ YORUMU ÜZERİNE

Yeryüzünde ortaya çıktığı günden itibaren insanoğlu ilahi irade tarafından daima kontrol edilmiştir. Ahsen-i takvim olan bu varlığın kimi zaman yolunu şaşırdığı ve bunun neticesinde birtakım yanlışlar yapmaya yöneldiği olmuştur. Bu gibi durumlarda Allah gönderdiği elçiler vasıtasıyla insana yapması yapmaması gerekeni defalarca hatırlatmıştır. Söz konusu ikazları bünyesinde barındıran kitaplardan biri Kur’ân, insanların hakikatleri kabul etmeleri onları doğrultuda gerektiği şekilde yaşam tarzı haline dönüştürmeleri için bazı etkili vasıtalar kullanmıştır. vasıtaların en önemlilerinden de kıssalardır. Hedef kitleye, insanlarla veya herhangi bir şeyle ilgili olayların adım takip ettirilmek suretiyle anlatılmasını ifade eden kıssa, Kur’ân’da oldukça önemli yere sahiptir. Kıssalar, verilmek istenen mesajı manayı belirli olay örgüsü dâhilinde naklettiği gibi, soyut gaybî hususları da olaylar şahıslar daha müşahhas hale getirme özelliğine sebeple kıssalar sûfîlerin indinde değerli görülmüştür. çerçevede onlar kendi sohbet meclislerinde kaleme aldıkları eserlerinde kalplerine doğan müntesiplerine öğretebilmek genelde kıssalara müracaat etmişler, mesajlarını üzerinden vermişler böylece hakikatlere giden yolda vasıta olarak kullanmışlardır. Zülkarneyn’e dair bilgilerin zikredildiği kıssa üzerinde durduğu kıssalardan tanesidir. Fakat ne var ki tasavvuf ehlinin Zülkarneyn kıssası çok fazla yoğunlaşmadığı hatta onların birçoğunun kıssaya temas etmedikleri durumun neden kaynaklanmış olabileceği hususunda henüz elimizde somut veri bulunmadığı konuda şimdilik şey söylememiz pek mümkün gözükmemektedir. İşârî yönü olmayan klasik tefsirlerde ile ayetler onun kimliği, yolculuğu esnada gelişen tafsilatı değerlendirilmiştir. tefsirlerdeki ait bilgiler rivayet dirayet tefsirlerinde yer alan bilgilerle birebir örtüşmektedir. Mesela kim olduğu işârî sorun görülmüş, cevabı bulunmaya çalışılmış birçok görüşe verilmiştir. Genellikle Büyük İskender özdeşleştirilen Zülkarneyn’in Rum, Fars Himyer kabilesine mensup olduğu, asıl isminin İfrikaş b. Ebubekir Aristo’ya Platon’a talebelik ettiği, iki boynuzu bulunduğu saçını ikiye ayırdığı adaletle hükmettiği doğu batı ülkelerine kendisine denildiği değerlendirilmektedir. Yine statüsünün vasfının olduğuna malumata rastlamaktayız. onu vahiy peygamber kudretli adil hükümdar melek hikmet sahibi salih veli kul tanıtan nakillere verilmektedir. Ortadoğu merkezli olmak üzere bölgelerine yolculuklar yaptığı askeri seferler düzenlediği, oraları hükmü altına aldığı, insanlara zarar veren Ye’cuc Me’cuc gurupları bertaraf ettiği gurupların Türkler yönünde İlgili genellikle zahir yönüyle çerçeveden değerlendirilmekle birlikte, bunların kısmı söz ayetlerin manalarına verirken, ise manalara kesinlikle etmemişlerdir. Ayrıca buna ilaveten görebildiğimiz kadarıyla kıssanın boyutuna müstakil çalışma yapılmış değildir. hakkında telif edilen eserler olmakla birlikte bunlar, tasavvufi bakış açısından uzak konuyu yönden farklı boyutlarda işlemekte, yüzlerce yıl önce yapmış yolculukları esrarengiz dizgisi şeklinde uzay gezegenlerle ilişkilendirmek okuyuculara takdim etmektedir. kıssasının yorumu konusunu ele makale, ehli nasıl alınıp değerlendirildiğini tespit etmeyi alana katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Çalışmada almış oldukları tefsirler öncelikli tasavvufa diğer kaynak kullanılmıştır.